Tết Nguyên đán là ngày lễ ý nghĩa và quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam, được tính vào đầu năm âm lịch, thường có nhiều tên gọi khác nhau như Tết Âm lịch, Tết Cả, Tết ta, Tết cổ truyền.
Theo phiên âm Hán Việt thì “Tết” có nghĩa là tiết, “nguyên” là sự khởi đầu còn “đán” là sáng sớm. Như vậy, Tết Nguyên đán là “bắt đầu sáng sớm”, một cái tên trong lành, bình yên.
Theo lịch sử Trung Quốc, Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ đời Tam Hoàn Ngũ Đế và được thay đổi theo từng thời kỳ. Đời Tam Vương, vì nhà Hạ chuộng màu đen nên chọn tháng Giêng, tức tháng Dần. Trong khi đó, nhà Thương thích màu trắng nên lấy tháng Sửu – Tháng Chạp làm tháng đầu năm. Còn nhà Chu ưa sắc đỏ nên chọn tháng Tý – Tháng 11 làm Tết.
Các vua chúa trên quan niệm về ngày giờ “tạo thiên lập địa” như sau: Giờ Tý có trời, giờ Sửu có đất và giờ Dần sinh loài người nên đặt ra ngày Tết khác nhau.
Đồng thời Đông Chu, Khổng Tử đã đổi ngày Tết vào một tháng nhất định là tháng Dần. Đời nhà Tần,Tần Thủy Hoàng lại đổi sang tháng Hợi – Tháng Mười. Đến thời nhà Hán, Hán Vũ Đế đặt ngày Tết vào tháng Dần – Tháng Giêng. Từ đó về sau, không còn triều đại nào đổi về tháng Tết trong năm nữa.
Đến đời Đông Phương Sóc, ông cho rằng ngày “tạo thiên lập địa” phải có thêm giống gà, ngày thứ hai có thêm chó, ngày thứ ba thêm lợn, ngày thứ tư sinh Dê, ngày thứ năm sinh trâu, ngày thứ sáu sinh ngựa, ngày thứ 7 sinh loài người và ngày thứ 8 mới sinh ra ngũ cốc. Vì vậy, ngày Tết thường được kể từ ngày mồng một đến hết ngày mùng bảy.
Tính đến thời điểm hiện tại, có khoảng 20 nước và các vùng lãnh thổ ăn Tết Nguyên đán.
Phần lớn thông tin đều cho rằng, Tết Nguyên đán bắt nguồn từ Trung Quốc và du nhập vào Việt Nam vào thời điểm 1000 năm Bắc thuộc. Tuy nhiên, theo nhiều truyện cổ tích, lịch sử Việt như truyện “Bánh chưng bánh dày” thì người chúng ta đã có dịp lễ này vời đời vua Hùng, tức là trước 1000 Bắc thuộc.
Khổng Tử viết rằng: “Ta không biết Tết là gì, chỉ nghe đâu đó là tên của một lễ hội lớn của người Man, họ nhảy múa như điên và uống rượu, ăn chơi vào những ngày này”, từ đó ta cũng có thể suy luận rằng, Tết Nguyên đán bắt nguồn từ Việt Nam.
Với người Việt, Tết Nguyên đán không chỉ là thời gian chuyển giao giữa năm cũ và năm mới Âm lịch, mà nó còn chứa đựng nhiều ý nghĩa về văn hóa, tâm linh,…
Theo quan niệm phương Đông, đây là khoảng thời gian trời đất có sự giao hòa và con người trở nên gần gũi với thần linh hơn.
Tết Nguyên đán cũng là dịp để người nông dân bày tỏ lòng thành kính đến các vị thần như thần Đất, thần Nước, thần Mưa, thần Mặt Trời,… và cầu chúc cho một năm mới an lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Bên cạnh đó, đây còn được coi là ngày “làm mới” để mọi người có quyền hy vọng về một năm mới an lành, sung túc, thuận lợi và gác lại mọi điều không may mắn trong năm cũ. Do vậy, vào mỗi dịp Tết, nhà nào cũng sẽ tất bật dọn dẹp, sắm sửa, trang hoàng nhà cửa cho thật sạch sẽ, xinh đẹp.
Đây còn là dịp đoàn viên của mọi người. Mỗi khi Tết đến, dù là ai, làm bất cứ nghề gì đều mong được về sum vầy dưới mái ấm gia đình trong ba ngày Tết, cùng nhau thắp nén hương tưởng nhớ và tạ ơn ông bà, tổ tiên đã luôn phù hộ trong suốt một năm qua.
Theo lịch vạn niên, ngày 30 Tết năm nay sẽ rơi vào thứ sáu, ngày 09/02/2024 Dương lịch và mùng 1 Tết Nguyên đán Giáp Thìn vào ngày 10/02/2024 Dương lịch, thứ 7. Đừng quên theo dõi Tâm sự phụ nữ để tiếp tục đón đọc những bài viết mới nhất về Xuân Tết 2024 nhé!
tamsuphunu@.org.vn
