Có 5 giai đoạn mà trẻ bắt đầu không nghe lời, nếu như đến giai đoạn thứ 4 mà cha mẹ vẫn bất lực, lúc này bạn chỉ có thể tìm kiếm sự trợ giúp từ chuyên gia.
Mọi đứa trẻ đều hy vọng mình có giá trị, xứng đáng được yêu thương. Vì vậy, việc trẻ mong nhận sự công nhận, đánh giá cao từ cha mẹ là điều rất bình thường. Nhưng nếu tình yêu thương mà bạn dành cho con cái kèm theo quá nhiều ràng buộc, trẻ sẽ có nhu cầu khen ngợi quá mức.
Biểu hiện điển hình ở giai đoạn này chỉ khi bạn khen ngợi, trẻ mới sẵn sàng làm những gì cha mẹ muốn. Bạn bảo rằng “giỏi quá, tuyệt vời”, chúng mới chịu quét nhà, khen “ngoan ngoãn” chúng mới làm bài tập nghiêm túc.
Kiểu khen ngợi này có thể khiến trẻ làm mọi thứ, kể cả gian lận để trở thành một người thực sự hoàn hảo trong mắt cha mẹ.
Nếu một đứa trẻ bị ảnh hưởng bởi những lời khen ngợi nhưng lại nhận ra rằng, ngay cả khi mình đã làm tốt và giành giải thưởng mà vẫn không nhận được sự công nhận từ cha mẹ, trẻ sẽ bước vào giai đoạn thứ 2 – tìm kiếm sự chú ý.
Những hành động mà trẻ tìm kiếm sự chú ý của người khác là cố tình gây cười, tạo rắc rối khi người lớn nói chuyện, thỉnh thoảng trêu chọc em hoặc làm em khóc, đánh nhau với bạn,…
Cũng có một số đứa trẻ lại không dũng cảm như vậy, nếu chủ động gây rắc rối có thể bị cha mẹ phạt nặng. Vì vậy, trẻ sử dụng các phương pháp tiêu cực nhằm thu hút sự chú ý như làm mất đồ, cố tình làm không tốt và mong muốn sự giúp đỡ từ cha mẹ,…
Khi trẻ làm vậy, dù cha mẹ có la mắng thì ít nhất chúng cũng đã thành công trong việc thu hút sự chú ý từ bạn.
Nếu bạn muốn ngăn cản con mình đòi hỏi quá nhiều sự chú ý, hãy thật bình tĩnh và phớt lờ khi chúng làm điều gì đó kỳ lạ hay cố tình làm phiền hết lần này đến lần khác.
Bạn cũng có thể gợi ý trẻ tham gia một số công việc nhà cùng với mình. Chẳng hạn bạn rửa chén thì nhờ chúng quét nhà, bạn rút quần áo thì hãy bảo con gấp lại,… Sau đó, bạn hãy nói rằng: “Cảm ơn con đã giúp mẹ, mẹ cảm thấy đỡ mệt hơn rất nhiều rồi”.
Bằng những cách này, trẻ sẽ không còn ám ảnh bởi việc thu hút sự chú ý từ cha mẹ nữa.
Nếu con bạn đang cố gắng hết sức để giành sự chú ý từ cha mẹ nhưng bạn phớt lờ, trẻ sẽ trở nên tức giận. Bạn bảo con đi đông, chúng sẽ đi tây. Bạn nói rằng con đừng nghịch ngợm, chúng sẽ tiếp tục gây rắc rối. Hoặc bạn yêu cầu con làm bài tập thì chúng sẽ nằm ì ra ghế, sofa,…
Lúc này, bạn cảm thấy như mình đang tham gia vào một cuộc giằng co với con, bạn nhượng bộ thì con thắng, bạn dùng quyền lực để ép con thì bạn thắng. Cách làm này sẽ khiến con bạn trở nên kiệt sức và bất cần hơn mà thôi.
Vì vậy, nói ít làm nhiều có thể tránh được nhiều cuộc tranh giành quyền lực giữa con cái và cha mẹ.
Nếu trong giai đoạn tranh giành quyền lực, cha mẹ đã dùng uy quyền để trấn áp trẻ, bắt trẻ nghe lời bằng cách la mắng, đánh đập. Chúng sẽ tích tụ nhiều sự tức giận, sau đó bước vào giai đoạn thứ 4 – trả thù.
Ở giai đoạn này, mục tiêu của trẻ là: “Cha mẹ càng ghét điều gì, con sẽ càng làm điều đó”.
Nếu chửi thề là điều bạn ghét nhất, chúng sẽ cố tình văng tục, thỉnh thoảng nói vài câu cho cha mẹ nghe thấy. Còn nếu không thích con về khuya, chúng sẽ cố tình về muộn.
Trong giai đoạn này, trọng tâm của trẻ chính là “làm cha mẹ nổi khùng nổi điên”. Dù bạn có đánh mắng như thế nào cũng không có tác dụng, trẻ sẽ càng lì lợm hơn. Lúc này, bạn cần tìm sự trợ giúp từ chuyên gia.
Giai đoạn 4 khiến cha mẹ bất lực nhưng đó không phải là rắc rối lớn mà khó khăn nhất phải kể đến giai đoạn 5 – chứng tỏ sự kém cỏi.
Khi một đứa trẻ không thể tìm thấy giá trị và ý nghĩa của sự tồn tại, chúng sẽ từ bỏ mình. Trẻ cảm thấy mình vô dụng và nói với cha mẹ rằng: “Cha mẹ đừng đặt hy vọng vào con, con không làm được”.
Không có sự tích cực nào trong lời nói, tính cách của trẻ và câu cửa miệng luôn là “để con yên”. Nhìn như vậy, cha mẹ chỉ biết lắc đầu buồn bã.
Tất nhiên, rất ít trẻ đạt đến mức độ này trừ khi mối quan hệ gia đình thực sự tệ. Hầu hết, trẻ sẽ ở giai đoạn thứ 3, tranh giành quyền lực với cha mẹ.
Muốn con sống vui, không bị tổn thương tâm lý thì ngay từ giai đoạn đầu, cha mẹ cần thay đổi phương pháp nuôi dạy con kịp thời, sử dụng những cách giao tiếp nhẹ nhàng để đồng hành cùng con trên hành trình trưởng thành.
tamsuphunu@.org.vn
